Leksykony
Pomysł dokumentowania pedagogicznej pracy muzyków powstał w Sekcji Pedagogów Zarządu Głównego Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków: prof. Hanna Lechertowa zaproponowała, aby stworzyć kartotekę nauczycieli - członków SPAM w celu odnotowania ich prac. Konieczność wyeksponowania zasług pedagogicznych muzyków różnych specjalności nie podlegała dyskusji, jednocześnie mieliśmy świadomość, iż w encyklopediach muzycznych znajdują się biogramy jedynie nielicznych, czołowych polskich muzyków-pedagogów. Naturalną tego konsekwencją było poszerzenie bazy danych, objęcie badaniami działalności pedagogicznej muzyków niezrzeszonych w SPAM i tych, którzy odeszli.
Celem Leksykonu jest utrwalenie zasług wyróżniających się nauczycieli muzyki szkolnictwa muzycznego i powszechnego, a także ukazanie pracy pedagogicznej wybitnych artystów-muzyków, niejednokrotnie pomijanej w dotyczących ich publikacjach. Leksykon zawiera biogramy osób urodzonych po 31 grudnia 1870 roku. Przyjęto następujące ramowe kryteria doboru osób, których biogramy znajdują się w Leksykonie: muzyczne przygotowanie zawodowe, przynajmniej dziesięcioletnia praca pedagogiczna głównie na terenach polskich, wyróżniający się uczniowie lub inne osiągnięcia pedagogiczne, współpraca z ośrodkiem metodycznym, konsultacje, udział w komisjach programowych, publikacje o charakterze pedagogicznym.
Zarząd Główny Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków podjął prace zmierzające do przygotowania Suplementu (lub drugiego wydania uzupełnionego) Leksykonu polskich muzyków pedagogów urodzonych po 31 grudnia 1870 roku. Leksykon został przygotowany pod auspicjami SPAM i wydany w roku 2008. Okres dziesięciu lat naszym zdaniem jest wystarczająco długi, aby pokusić się zarówno o uwzględnienie w publikacji biogramów tych pedagogów, którzy w tym czasie zapisali na swoim koncie osiągnięcia dydaktyczne, a także znaczące artystyczne, wydawnicze i społeczne, jak również wprowadzić do biogramów już opublikowanych nowe informacje.
Leksykon jest unikatową pozycją wydawniczą, która eksponuje pracę pedagogiczną (nie pomijając artystycznej i innej) nauczycieli - muzyków w szkolnictwie wszystkich szczebli, wśród których ze zrozumiałych względów bardzo ważną rolę odgrywają pedagodzy wyższych uczelni muzycznych.
W 2019 roku na polskim rynku wydawniczym pojawiła się praca autorstwa Katarzyny Janczewskiej-Sołomko i Bożenny Rożniatowskiej Muzycy pedagodzy w kulturze polskiej urodzeni do roku 1871. Leksykon. Edycji tej wyjątkowej publikacji podjęło się Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków. Zapowiadany tom zawiera ponad 7200 biogramów osób (udokumentowanych literaturą źródłową), które prowadziły działalność pedagogiczną, ale także kompozytorską, naukową i artystyczną na historycznych terenach polskich przez całe niemal tysiąclecie. Odegrały one poważną rolę w tworzeniu systemu kształcenia muzycznego na przestrzeni wieków. W początkowym okresie, do którego sięga aktualna wiedza, nauka muzyki przebiegała w relacji mistrz – uczeń. Dopiero potem powstały szkoły muzyczne – zwane bursami muzycznymi – prowadzone przez zgromadzenia zakonne, zwłaszcza jezuickie. Jednocześnie przedmioty muzyczne weszły do programów nauczania w szkołach parafialnych i katedralnych, a także w seminariach duchownych i na wyższych uczelniach, na przykład na Akademii Krakowskiej.
Najstarszym w naszej historii pedagogiem muzycznym, którego udało się zidentyfikować jest Benedykt (być może imię pochodzi od kongregacji benedyktyńskiej, do której należał). Zmarł w roku 1080, tak więc urodził się być może około roku 1040 i to właśnie Benedykt – wykształcony, z tytułem magistra, znający już chorał gregoriański obowiązujący w nowej dla Polski Piastowskiej religii katolickiej, może być uznany za ojca polskiej pedagogiki muzycznej.
Prezentowana publikacja nawiązuje do wydanego w 2003 roku pod auspicjami SPAM Leksykonu polskich muzyków pedagogów urodzonych po 31 grudnia 1870 roku (pod red. K. Janczewskiej-Sołomko) i jest niejako jego „kontynuacją wstecz”. Obie, stanowiące całość, pozycje wnoszą niewątpliwie istotny wkład do uzupełniania wiedzy na temat historii kultury muzycznej w Polsce w szerokim europejskim kontekście.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu "Muzyczny ślad" realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.
