Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków

TEMAT: Pozyskiwanie nut w sieci i legalne korzystanie z publikacji PWM.

TEMAT: Pozyskiwanie nut w sieci i legalne korzystanie z publikacji PWM.

SIEDEM PYTAŃ OD WYKONAWCÓW:

1. Czy darmowe ogólnodostępne internetowe bazy nut (np. IMSLP ChoralWiki) są powodem strat dla polskich autorów i wydawców takich jak PWM? Jakie formy korzystania z zasobów tych baz są legalne?

Odpowiedź:

Prawidłowa odpowiedź na powyższe pytanie jest możliwa po ustaleniu podstawowego podziału na utworu podlegające ochronie prawa autorskiego oraz utwory znajdujące się w domenie publicznej.

Utwór podlega ochronie prawnoautorskiej, gdy jest ustalony autor/autorzy i za jego/ich zgodą został udostępniony publicznie. Utwór jest chroniony przez życie twórcy/twórców (kompozytora, autora tekstu) i 70 lat po jego/ich śmierci.

Możemy tutaj spotkać następujące sytuacje:

1. Twórca sam zamieszcza swój utwór w internecie na ogólnodostępnym portalu, tzn. że taką formę rozpowszechniania przyjął i jest to w formule tzw. wolnych i otwartych licencji „creative commons”. W innych przypadkach każde zamieszczenie utworu chronionego w internecie bez zgody uprawnionego tzn. twórcy i/lub nabywcy autorskich praw majątkowych (np. wydawcy) jest naruszeniem praw autorskich. Przynosi też straty twórcy i wydawcy tych utworów.

2. Dany portal bazowy ma podpisaną umowę z uprawnionym (twórcą lub wydawcą) i za ich zgodą zamieszcza w bazie plik z utworem. Korzystanie z takiej bazy i jej zasobów jest w pełni legalne.

W przypadku utworu znajdującego się w domenie publicznej każdy zainteresowany utworem może skorzystać z materiału nutowego znajdującego się w internecie:

1. jeżeli został tam zamieszczony w sposób legalny, tzn. nie został kopiowany z innego wydawnictwa, lecz sporządzony przez osobę (osoby) zamieszczające na portalu zapis nutowy utworu (plik lub skan);

2. pliki cyfrowe z utworem powstały w ramach projektu finansowanego przez Państwo ze środków publicznych a warunkiem otrzymania dotacji było bezpłatne udostępnienie materiału w sieci;

3. wydawca utworów już nie istnieje, a więc nie wchodzi w grę naruszenie praw wydawniczych.

2. Czy PWM posiada w ofercie bezpłatny dostęp do nut np. w formie możliwości darmowego wypożyczania nut dla orkiestr szkolnych lub muzyków nieprofesjonalnych? Czy można to zrobić przez internet?

Odpowiedź:

PWM dystrybuuje materiały orkiestrowe (partytury wraz z głosami) w formie papierowej i cyfrowej (np. za pośrednictwem serwisu nKoda). Co do zasady wypożyczenia materiałów są płatne, ale zróżnicowane w zależności od statusu wypożyczającego. Zespoły szkolne korzystają z preferencyjnych stawek edukacyjnych. PWM prowadzi także program TUTTI.pl, który umożliwia pozyskanie znaczących rabatów na wykorzystanie materiałów orkiestrowych na wszystkich polach eksploatacji. Wydawnictwo uczestniczy również jako współorganizator lub partner w wybranych wydarzeniach, czego konsekwencją może być przekazanie materiałów wykonawczych jako wkładu finansowego w przedsięwzięcie. Dodatkowo PWM przygotowuje dla jednostek edukacyjnych okazjonalne i bezpłatne sety materiałów wykonawczych z licencją na wykonywanie wydanych utworów przez zespół szkolny bez konieczności wypożyczania partytury i głosów.

Materiały wykonawcze można zamówić drogą internetową poprzez stronę www.pwm.com.pl oraz zinfonia.com. Warto także skorzystać z serwisu nKoda.

3. Czy za komercyjne wykorzystanie nut PWM (podczas koncertu lub nagrania CD) artysta wykonawca powinien wnieść opłatę do PWM? Jeżeli tak, to dlaczego?

Odpowiedź:

Rozróżniamy następujące sytuacje:

1. utwory solowe i kameralne:

– wykonanie powinno nastąpić z legalnie nabytych (kupionych) egzemplarzy (utwory chronione/niechronione);

2. utwory chronione, orkiestrowe:

– PWM za zgodą twórcy przygotował materiał wykonawczy, poniósł jego koszty;

- PWM posiada autorskie prawa majątkowe do utworu i jest właścicielem materiałów wykonawczych i zgodnie z prawem może w ten sposób utwór rozpowszechniać;

- materiałów wykonawczych nie wprowadza się do sprzedaży ze względu na wysoką cenę i często pojedyncze wykonanie przez dany zespół;

- kwestia przechowywania takich materiałów przez poszczególne orkiestry jak również udostępniania materiału wykonawczego innym zespołom, wykonawcom.

System wypożyczania materiału orkiestrowego wykształcił się na świecie wśród wydawców muzycznych na przełomie XVIII/XIX wieku. Materiał wykonawczy jest wypożyczany i przechowywany przez wydawcę. Udostępniany jest orkiestrom na zasadzie najmu, za określoną stawkę, która w niewielkim procencie odzwierciedla koszt produkcji takich materiałów. Jest to inwestycja wydawcy w utwór i kompozytora. Z przychodów z tytułu najmu materiałów wykonawczych w przypadku utworów chronionych lub chronionych opracowań jest rozliczana z kompozytorem, współtwórcami dzieła, ich spadkobiercami.

3. utwory niechronione:

- PWM jest właścicielem wyprodukowanych materiałów wykonawczych, poniósł koszty ich produkcji oraz ich przechowywania, odnawiania, logistyki związanej z wypożyczaniem. Jako właściciel ma prawo pobierać opłatę za najem tych materiałów.

4. Czy artysta wykonawca improwizujący na tematy zaczerpnięte z utworów wydanych przez PWM np. muzyki nowej (wyd. Po 1950), które zna ze słuchu a nie posiada materiałów nutowych powinien wnieść opłatę do PWM?

Odpowiedź:

W powyższym pytaniu poruszone są co najmniej dwie kwestie: improwizacji oraz utworów wydanych przez PWM.

Improwizacja jest działalnością twórczą artysty wykonawcy i zazwyczaj opiera się na wybranych motywach cudzych utworów. Trudno jest odpowiedzieć jednoznacznie, bo odpowiedź będzie zależała od różnych elementów m.in. długości tematu.

Jeśli w pytaniu chodzi o utwory solowe i kameralne, opłata „wypożyczeniowa” nie będzie brana pod uwagę – i to niezależnie, czy utwór jest chroniony czy nie. Ale w przypadku utworów chronionych może wchodzić w grę opłata licencyjna oraz konieczność pozyskania zgody na improwizację i/lub opracowanie od uprawnionego (twórcę i/lub wydawcę). W każdym przypadku będzie to rozpatrywane indywidualnie.

Nie ma pojęcia „muzyki nowej po 1950 roku”. Są utwory chronione i niechronione wydawane przez PWM od 1945 r. (czyli od chwili jego powstania).

Ponadto, jeśli utwór nie został wydany przez PWM, ale wydany przed II wojną przez wydawcę zagranicznego czy np. Gebetnera & Wolfa i jest nadal chroniony, uprawnionym należy się wynagrodzenie z tego tytułu, choć należy rozróżnić dwie sytuacje:

1. czy dotyczy to utworu solowego, kameralnego,

2. czy dotyczy to utworu symfonicznego.

Odpowiedź została udzielona w pkt.3.

5. Czy artysta wykonawca tworząc samodzielne głosy z zakupionej partytury powinien wnieść opłatę do PWM? Jak wygląda powyższa sytuacja kiedy muzyk sam transkrybuje np. wyciąg fortepianowy PWM na kwartet smyczkowy?

Odpowiedź:

1. W przypadku utworów chronionych artysta wykonawca nie może przygotować głosów z legalnie zakupionej partytury. Prawo do przygotowania takich głosów posiada PWM na podstawie umowy z Kompozytorem;

2. artysta wykonawca może takie głosy przygotować w przypadku utworu niechronionego;

3. transkrypcja utworu niechronionego może zostać wykonana przez artystę wykonawcę bez żadnych zezwoleń,

4. w przypadku utworu chronionego artysta wykonawca musi mieć zgodę uprawnionego (twórcy i/lub wydawcy) np. na opracowanie kwartetu smyczkowego z wyciągu fortepianowego. Zazwyczaj jest to odpłatna licencja.

6. Jeżeli PWM jest wydawcą nut np. pieśni patriotycznych lub ludowych to czy opracowując taką pieśń i wykonując ją na koncercie lub nagrywając muszę wnieść opłatę do PWM?

Odpowiedź:

Zakładając, że większość pieśni patriotycznych i ludowych są utworami z domeny publicznej, artysta wykonawca na ich nowe opracowanie nie musi mieć zgody wydawcy.

7. Czy na swoich publikacjach zamieszczacie Państwo informację o legalnym sposobie korzystania z nich i o ewentualnej konieczności wnoszenia opłat? Czy na Państwa stronie pwm.com.pl/pl można znaleźć taką informację?

Odpowiedź:

Zamieszczamy taką informację w większości publikacji i materiałów, które są wydawane przez nas. Stosujemy notki typu „nie kseruj nut”, „wydawca należy do prawolubnych”, wykorzystujemy też znak wodny np. z naszym logo PWM lub informacją „Wszelkie prawa zastrzeżone. PWM Edition”. W projekcie skierowanym do orkiestr dętych, stosujemy też rodzaj dedykowanych notek dla konkretnej orkiestry, która zamawia u nas komplet materiałów: ”Zespół upoważniony do wykonań z materiału nutowego XXX”.

Stosujemy też dłuższe informacje typu:

© NIE KSERUJ NUT!

Wydawca przypomina, iż powielanie niniejszej publikacji w formie kserograficznej jest niezgodne z przepisami prawa autorskiego, przez co Wydawca może domagać się zaprzestania naruszania praw na drodze sądowej.

Ponadto PWM aktywnie włącza się w popularyzację zagadnień dotyczących prawa autorskiego. W styczniu 2020 roku PWM zainicjowało kampanię edukacyjną „Jesteś twórcą – masz prawo”, skierowaną do dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli, której celem jest uświadomienie najmłodszym, czym jest prawo autorskie i jakie obowiązki i przywileje mają twórcy. Kampania jest organizowana pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przy udziale mediów i partnerów (TVP, Polskie Radio, PISF, Orlen, Stowarzyszenie Cyfrowa Polska, Librus). Więcej na stronie: www.jestestworca.pl.

Na pytania odpowiedzieli:

Pracownicy Działu Zarządzania Prawami PWM:

Janina Warzecha

Małgorzata Fiedor - Matuszewska

Dyrektor PWM: Daniel Cichy