Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków

Co to jest IMSLP?

Prawdopodobnie dla wielu muzyków witryna imslp.org jest po prostu wygodnym miejscem do darmowego pobierania materiałów nutowych. Petrucci Music Library jest jednak w swym zamierzeniu projektem o wiele szerszym a korzystanie z niego obwarowane jest różnymi ograniczeniami wynikającymi z praw autorskich.

Rozwinięcie IMSLP to: International Music Score Library Project co można by przetłumaczyć jako Biblioteczny Projekt Nutowy. Łatwiejsza do przetłumaczenia jest współistniejąca druga nazwa tego portalu czyli Petrucci Music Library (Muzyczna Biblioteka Petrucci). Warto wspomnieć, że nazwisko Petrucci jest bezpośrednim odwołaniem do osoby Ottaviano Petrucci’ego – wydawcy pierwszego druku muzycznego (Harmonice Musices Odhecaton) powstałego w Wenecji w 1501 roku. Inicjał „A” pochodzący z tej publikacji wykorzystany jest jako tło głównego interfejsu na stronie imslp.org.

Projekt Petrucci powstał w 2006 roku i na stronie imslp.org możemy przeczytać myśl przewodnią towarzyszącą jego powstaniu:

W IMSLP wierzymy, że muzyka powinna być czymś łatwo dostępnym dla każdego. W tym celu stworzyliśmy IMSLP, aby bezpłatnie udostępniać partytury [nuty] każdemu, kto ma dostęp do internetu. IMSLP będzie zawsze dostępny darmowo.

Twórcy IMSLP piszą również o celach projektu:

Podstawowym celem IMSLP jest zgromadzenie wszystkich materiałów nutowych należących do domeny publicznej, a także partytur wszystkich współczesnych kompozytorów, którzy chcą udostępnić je bezpłatnie. ¹

Drugim ważnym celem, mniej związanym z interesującymi nas w tym kontekście prawami autorskimi, jest chęć stworzenia internetowej przestrzeni umożliwiającej rozwój pomysłów związanych z umieszczanymi w IMSLP partyturami np.: analizą dzieł muzycznych. (Platforma daje możliwość umieszczania analiz dzieła muzycznego i dyskusji na temat zamieszczonych kompozycji).

Tak jak już wspomniano dla przeciętnego użytkownika najistotniejsza jest jednak możliwość pobierania materiałów nutowych. Służy do tego intuicyjny interfejs pozwalający przeszukiwać zasoby uwzględniając nazwiska kompozytorów, tytuły, rodzaje muzyczne itp. Zgodnie z założeniami statutowymi IMSLP wszystkie udostępnianie przez nich darmowe materiały nutowe pochodzą z domeny publicznej co oznacza, że można je legalnie pobierać i wykorzystywać. W praktyce jednak administratorzy IMSLP nie są w stanie sprawdzać przynależności do domeny publicznej każdego umieszczanego tam materiału zwłaszcza, że regulacje prawne dotyczące praw autorskich różnią się między sobą w różnych częściach świata. W związku z tym całą strona IMSLP objęta jest ogólnym zastrzeżeniem (general disclaimer):

IMSLP nie gwarantuje, że pliki udostępnione do pobrania, przeglądania lub strieamowania przez IMSLP należą do domeny publicznej w Twoim kraju i nie przyjmuje żadnej odpowiedzialności prawnej ani jakiejkolwiek odpowiedzialności za ich status praw autorskich. Należy przestrzegać praw autorskich obowiązujących w Twoim kraju i zapoznać się z samą ustawą o prawach autorskich lub z wykwalifikowanym prawnikiem ds. własności intelektualnej, aby sprawdzić, czy dany plik należy do domeny publicznej w Twoim kraju lub czy pobranie kopii stanowi dozwolony użytek.

W przypadku większości dostępnych materiałów z IMSLP możliwość pobrania konkretnego pliku nutowego uzależnione jest od wyrażenia zgody co do zastrzeżenia podobnego w treści do powyższego. Ci którzy korzystają z IMSLP doskonale znają poniższy „screen”:

Podobne obostrzenia dotyczą publikowania na IMSLP materiałów nutowych. Jest ono nieco bardziej skomplikowane niż samo pobieranie a interfejs wymaga potwierdzenia, że publikowana zawartość pochodzi z domeny publicznej. Oczywiście nie dotyczy to sytuacji gdy umieszczamy własną kompozycję do których posiadamy pełnię praw autorskich .

Warto pamiętać, że zgodnie z Art. 36 Rozdziału 4 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wygaśnięcie majątkowych praw autorskich (w uproszczeniu) następuje z upływem siedemdziesięciu lat od śmierci twórcy. Wydaje się więc, że jeśli kompozytor zmarł ponad siedemdziesiąt lat temu to możemy swobodnie dysponować jego dziełem. Sprawa nie jest jednak taka prosta gdyż często nuty z których chcemy korzystać są tzw. wydaniem krytycznym stworzonym po śmierci kompozytora. W takiej sytuacji zgodnie z Art. 99² Oddziału 3¹ , wspomnianej powyżej ustawy, prawo autorów do rozporządzania takim wydaniem i korzystania z niego obowiązuje przez okres trzydziestu lat od daty publikacji. Również pierwsza publikacja utworu, którego czas ochrony już minął (70 lat od śmierci kompozytora), nie będąca wydaniem krytycznym podlega jednakowej ochronie przez dwadzieścia pięć lat od daty publikacji - Art. 99¹ Oddziału 3¹.

Podsumowując należy stwierdzić, że aby legalnie pobierać i publikować w globalnej sieci materiały nutowe warto znać status praw autorskich danego dzieła lub jego opracowania czy edycji krytycznej. Strona IMSLP, w przypadku wątpliwości, sugeruje skorzystanie z porady prawnej dotyczącej praw autorskich.

W kolejnym artykule postaramy się podpowiedzieć gdzie i w jakiej formie muzyk artysta może uzyskać poradę dotyczącą praw autorskich oraz spróbujemy wyjaśnić czy legalne pobranie materiału nutowego z domeny publicznej pozwala na legalne wykorzystanie go w celach komercyjnych. Ponadto chcielibyśmy również odkryć czemu na IMSLP można pobrać dzieła Claudio Monteverdiego a nie znajdziemy nic Mikołaja Zieleńskiego.

Piotr Dąbrowski